Geen producten in de winkelwagen.
Vermoeid? Concentratieproblemen? Prikkelbaar? Slecht slapen? Vul dit rijtje mogelijk nog aan met signalen als gewrichtspijn, hoofdpijn, tegenzin en meer roken en/of drinken en het wordt tijd om even na te denken. “Je kunt natuurlijk in een tijdelijke situatie zitten en ben je je dat bewust, dan is er nog niets aan de hand”, stelt Frank Schaper, zelfstandig personal coach, consultant en trainer. “Maar geeft je lichaam al lange tijd diverse signalen, dan ben je je reservebronnen aan het uitputten.”
Privé
Een ondernemer heeft volgens Schaper niet meer of minder kans op een burnout dan anderen. Het eigen ondernemerschap kent immers voor- en nadelen in dat opzicht. Voor: een ondernemers kan grotendeels zelf de tijd indelen en jaagt zíjn droom na, oftewel: dit is zijn keuze! De grotere onzekerheid over de toekomst en het verantwoordelijk voelen voor álles binnen de eigen onderneming houden echter ook hem in de gevarenzone.
“Tegen ondernemers zeg ik daarom vaak: stop eens een uurtje eerder met werken en laat het schuldgevoel achter op het werk”, tipt Schaper. “Je werk is namelijk níet je identiteit. Dat is misschien moeilijk te bevatten, maar met het oog op een mogelijke burnout is het belangrijk in je privéleven te investeren.”
Privé moet vanuit die optiek een deel van de oplossing worden, meent de auteur. Zeker als de partner herhaaldelijk klaagt dat werk het voornaamste lijkt te zijn, terwijl de ondernemer roept dat hij het juist voor het thuisfront doet, loopt er iets spaak. “In zijn hoofd zit het dan wel goed”, schetst Schaper. “Maar niet in zijn tijdsindeling. Dat ontwricht de relatie.”
Opties creëren
Jan de Vries(48) noemt dat bewust nadenken over de offers die je wilt brengen. Zo’n zeven jaar geleden klapte hijzelf letterlijk in. Fysiek en emotioneel zat hij er helemaal doorheen. Bijna twee jaar lang zat hij in de donkerste periode van zijn leven. “Die burnout heeft me werkelijk alles gekost”, blikt hij terug. “In materiële zin is dat nog niet zo erg, maar dat je het geloof in jezelf kwijt bent, niets meer durft, is vreselijk.”
Zoals veel burn-outslachtoffers noemt De Vries deze ‘black period’ toch een verrijking. “Het moest met mij gebeuren. Ik liep honderd keer harder dan iedereen en deed veel meer dan de rest van de wereld. Daar koppel ik geen waardeoordeel aan, maar ik kende gewoon een ongelooflijke prestatiedrang.” Een moeizame relatie met zijn vader, waarbij De Vries zelf dacht dat hij in zijn vaders ogen nergens voor deugde, lag er – achteraf gezien – aan ten grondslag. Volgens Schaper is zoiets vaak het geval. “Burnout-slachtoffers vluchten vaak in het werk, maar dát is het probleem niet. Het probleem ligt op een ander niveau, vaak gerelateerd aan het verleden.”
Stressverhogende karaktereigenschappen zijn er wel. Een groot verantwoordelijkheidsgevoel staat bij ondernemers verreweg op één. ‘Zonder mij dondert de boel in elkaar’, hoort Schaper regelmatig als argument voor het vele werken. In zijn ogen draait het dan om het creëren van opties. Bijvoorbeeld tijdelijke vervanging op termijn. “Regel dat ook. Als je blijft doorlopen met de gedachten dat je alles zelf moet doen, dan komt vanzelf het moment dat het lichaam het laat afweten. Er zijn meer opties!”
Vlammen zonder op te branden
• Als ondernemer wilt u het liefst vlammen. Zelfstudie helpt u erbij en geeft inzicht in uw stress- en vermoeidheidsignalen. Zo leert u vlammen zonder op te branden.
• Schrijf uw top drie van werkergernissen op en los de makkelijkste op. Iedere ergernis is namelijk een constante energievreter. Verdeel meteen uw hoofdbrekens even in echte problemen en ‘flutproblemen’. Het klaart de lucht enorm!
• Heeft u personeel? Zonder dat u het zich beseft, bent u dan soms een deel van een probleem bij uw medewerkers. Zet uw sensoren eens op ‘ontvangen’ in plaats van ‘zenden’ en voorkom een burn-out bij hen.
• Geen tijd voor burn-out schreef Frank Schaper in 2004. Daarin zet hij aan de hand van het leven van onder andere Joop van den Ende uiteen hoe een burn-out vaak de dramatische afsluiting is van een levensfase na het te lang doorgaan met een bepaalde levensstrategie.
