Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

De ondernemerslessen van kunstenaar Gaby Zwaan

Met een project ter waarde van 16 miljoen euro wil Gaby Zwaan tech-kunst naar de massa brengen. In hoeverre beschouwt hij zichzelf als een ondernemer, en wat kunnen andere ondernemers leren van zijn manier van werken?

Zwaan past in een rijtje Nederlandse kunstenaars die de werelden van ondernemen en kunst aan elkaar knopen. Zoals Daan Roosegaarde met zijn slimme snelwegen en recent op Kickstarter gelanceerde Smog Free Tower, de slimme kleding van Pauline van Dongen en Florentijn Hofman, die vanuit Arnhem de hele wereld verrijkt met zijn gigantische badeendjes, konijnen en andere installaties.

Het zijn ondernemingen op zich, met ieder hun eigen team van mensen die randzaken beheren voor de kunstenaar – die zelf een broertje dood heeft aan accounting en andere zaken die hem of haar afhouden van de kern van de zaak.

Commercieel

Met een achtergrond als creative director in de modebranche heeft Gaby Zwaan geen moeite om de grens tussen commercie en kunst af te tasten. ‘Ergens zijn we allemaal een beetje commercieel, ook een bandje moet een cd verkopen’, zegt hij daarover.Gaby Zwaan

Zwaan ziet zichzelf niet zozeer als een ‘Leonardo da Vinci’ die nieuwe dingen uitvindt, dan als iemand die bestaande technieken een plek geeft in de kunstwereld. Bijvoorbeeld door te werken met drones, 3D-printen, DNA-manipulatie en zelfrijdende auto’s. Niet kunst opleuken met techniek, maar dit omdraaien: techniek als basis. 

Techstorm

Zwaan wil meer mensen betrekken bij met de ‘techstorm’, zoals hij het omschrijft. Technologische ontwikkelingen gaan snel en startups komen met de ene na de andere nieuwe techniek op de proppen. Maar lang niet iedereen kan die ontwikkelingen bijbenen. ‘Ik zag dat werelden uit elkaar aan het groeien waren’, zegt Zwaan. Met een vierjarig project, Mission31, wil hij vanaf 2016 kunst inzetten om die kloof te overbruggen.

‘Ik zou graag willen dat mensen die nu beelden in huis hebben, dat ze die het huis uitgooien, en de beelden van de toekomst in huis halen, zoals een gouden drone. Ik geef die drone of robot een andere functie. Dat ‘ie ook kan bewegen en je cola kan brengen is meegenomen, maar het is vooral kunst.’ 

Een ander plan van Zwaan is om een schilderij direct te verbranden, de foto daarvan op een nfc-chip te zetten en die vervolgens onder de huid van de koper te implanteren. Waarna het beeld met bijvoorbeeld een smartphone weer op te roepen is. Het project wordt gedragen door de fictieve Tulipman, een ‘Nederlandse superheld’, die – zoals het een superheld betaamt – wordt voorzien van de laatste technische snufjes. 

Naar schatting 16 miljoen euro wil Zwaan ophalen voor het realiseren van 31 projecten, en natuurlijk is er ook geld nodig voor het opzetten van een bedrijf met personeel en een onderkomen. Om alles in goede banen te leiden heeft hij een team gesmeed van in totaal 13 mensen, waaronder een 3d-expert, iemand uit tv wereld, en een lichtexpert.

In sommige opzichten werkt Zwaan net als veel andere ondernemers, in andere opzichten wijkt hij af. Dit zijn zijn belangrijkste ondernemerslessen:

1. Slim samenwerken (en leren)

Wees bereid om te leren, zegt Zwaan. ‘Ik ken mijn eigen zwaktes heel goed. Een creatieveling neemt door de mand genoegen met een applaus. Ik heb een team van 3 mensen om me heen verzameld, die zorgen ervoor dat er bijvoorbeeld de goede offerte wordt gestuurd, en die met de accountant praten. Zij waken om me heen om het proces goed te begeleiden.’

2. Volhouden

‘Ik houd vol’, zegt Zwaan bondig. ‘Mensen veranderen vrij snel, of het nou van hobby is of van droom. Of ze durven hun baan niet op te zeggen. Ik zou zeggen, doe het wel.’

Als je iets nieuws gaat doen verklaren mensen je eerst voor gek

‘Als je iets nieuws gaat doen verklaren mensen je eerst voor gek. Je bent niet goed bij je hoofd, zeiden mensen tegen me, ‘houd het toch bij die schilderijen’. Maar als ik daar naar had geluisterd, dan kwam ik nooit waar ik moest zijn.’

Uiteindelijk kom je altijd iemand tegen die je verder kan helpen, zegt Zwaan. Mits het een goed idee is natuurlijk. Onderzoek van te voren wel of het echt je droom is, adviseert hij. ‘Wacht even en onderzoek of je het echt is wat wil. Roep het nog niet gelijk tegen de hele wereld.’

3. Niet lui, maar onrustig

‘Als je gelijk heel veel funding krijgt, wat je momenteel ook in de startup-wereld ziet, dan word je lui. Ze nemen mensen aan, die na een half jaar weer moeten worden ontslagen. Als je niet gelijk al je kapitaal hebt, dan vecht je harder.’

Zwaan houdt kortom van doorpakken. ‘Ik wou dat ik het geduld had om bakker te zijn. Elke dag om 4 uur opstaan, broodjes verkopen en weer naar huis journaal kijken en weer naar bed. Ik wou dat ik die rust had, maar ik ben nu eenmaal een onrustig persoon.

Onrust is een starter voor ondernemerschap

Een voordeel daarbij: ‘Onrust is een starter voor ondernemerschap.’

4. Geen disruptie

Startups azen op disruptie van bestaande markt, maar Zwaan hoeft niks omver te werpen, en zijn doelstelling is niet om zich te onderscheiden van anderen. “Ik doe dit echt om ik erin geloof. Omdat tech-dingen een kunstpodium verdienen. En ik vind het cool als mijn ouders begrijpen dat er zelfrijdende auto’s zijn.

5. Vertel

Zwaan wil zijn verhaal op zijn eigen manier vertellen, en daar komt social media goed bij van pas. Als Twitter of Facebook eerder hadden bestaan, dan hadden we nu misschien geweten waarom Mondriaan die ene streep zette, of waarom Van Gogh zijn oor afsneed. ‘Daarom deel ik mijn verhalen’.

Uiteindelijk vindt Zwaan zichzelf geen ondernemer. ‘Ik ben ook geen miljonair en heb geen bewezen business model. ‘Je bent gewoon keihard aan het werk. Het is leuk dat ik een eigen bedrijf heb, maar ik trek geen pak aan omdat het zo hoort. Het gaat om in je droom geloven en het ook doen. Dat is wat mij maakt wie ik ben.’

Bekijk ook het interview dat Zwaan onlangs gaf aan Fast Moving Targets: