Geen producten in de winkelwagen.
Eyeworks
Begonnen 2001
Gevestigd Amsterdam
Omzet 110 miljoen euro
Werknemers 600
Actief in 35 landen
Voor Eyeworks is het zonneklaar wie de vijand is. ‘Beat Endemol’ blijft Reinout Oerlemans (35) non-stop herhalen tegen de medewerkers van zijn productiemaatschappij. “Het lijkt soms wel alsof ze ons haten. Ze zitten ons af te kraken bij klanten. Ze noemen ons log, ambtelijk en niet creatief”, jammert Endemol-directeur Paul Römer. “Die anti-Endemol-houding zit in de genen van het bedrijf opgesloten”, legt een freelancer uit die zowel bij Eyeworks als Endemol heeft gewerkt.
Endemol was jarenlang het Ajax van de tv-wereld: alles gewonnen en daardoor onuitstaanbaar. Het heeft weinig vernieuwends te bieden na het overdonderende succes van Big Brother, de tijd is sinds 2000 rijp voor een Angry Young Man met een agressieve aanpak. Afnemers, zoals De Holland Media Groep, van de RTL zenders, zitten vast aan knellende volumecontracten.
Agressiviteit en gedrevenheid onderscheiden Oerlemans van de concurrentie. “Andere producenten bieden gewoon hun programma’s aan, maar Reinout zegt tegen een omroep: jij hebt op zondagavond om negen uur een probleem en dat ga ik voor je oplossen”, legt programmaker Bert van der Veer uit. Ook strateeg en formatonwikkelaar Ruud de Langen ging met Oerlemans op verkoopbezoek. “Hij weet mensen, ook bij de omroepen, mee te slepen in zijn eigen enthousiasme.” Breed gebarend, drammerig en agressief pitcht Oerlemans zijn formats.
Elke ochtend begint met een overzicht van de kijkcijfers. En ook thuis in Amsterdam-Zuid bekijkt workaholic Oerlemans op een van de duizenden kanalen die het per satelliet kan ontvangen of er nog ergens een interessant, kopieerbaar format wordt uitgezonden. Op de wereldkaart in zijn directiekamer markeren rode vlaggetjes zijn imperium in opbouw. “Sinds 2001, toen hij met De Nationale IQ Test doorbrak, behoort hij tot het establishment”, vindt collega-producent en oud-soapacteur Edgar Wurfbain. Zijn PR en imago heeft hij goed voor elkaar. Hij koestert zijn imago van jonge hond. “Het valt op dat de flops van een Endemol-productie veel meer aandacht krijgen dan een misser van Reinout.”
In 35 landen wappert inmiddels zo’n rode banier. Oerlemans verovert met imponerende snelheid televisieschermen over de hele wereld. Zijn in 2001 gestarte productiebedrijf Eyeworks is uitgegroeid tot een multinational met een belangrijke plaats op de Nederlandse markt. Verwachte omzet over 2006: 120 miljoen euro. Ook binnenlands roert hij zich. Recentelijk kaapte hij de profijtelijke productie van het eredivisievoetbal voor de neus van concurrent Endemol weg. Pijnlijk voor het eens zo machtige mediabedrijf, wiens stichters, Joop van den Ende en John de Mol, zo belangrijk zijn voor het leven van Oerlemans. Het is bij hun onderneming dat ‘Arnie’ zijn eerste stappen als producent en presentator zette.
Domme blondjes
Wie had dit ooit verwacht van de braaf glimlachende soapie? De Haagse kakker werd letterlijk van straat geplukt om de cast van Neerlands eerste soap Goede Tijden, Slechte Tijden te completeren. Bert van der Veer, die er de casting van deed, zocht een ‘VVD’er. “Van der Veer moet een off day hebben gehad” zei Oerlemans ooit over zijn entree in de cast van de successerie. Zes jaar lang, tussen 1989 en 1995, dreunt Oerlemans Arnies teksten op. Ondanks zijn houterige spel ziet Joop van den Ende in hem een groot presentator. Nadat Reinout als medepresentator van Postcode Bingo in 1994 warm had gedraaid, bedenkt Van den Ende een talkshow voor Oerlemans: Heartbreak Hotel. In een knuffelsetting stelt Reinout zijn gasten gevaarloze vragen. Maar Van den Ende’s vertrouwen wordt niet door iedereen gedeeld; geen omroep blijkt bereid het programma uit te zenden. Dus betaalt Joop, heel ongebruikelijk, de productiekosten zelf. Heartbreak Hotel wordt uiteindelijk na enige druk van de machtige Van den Ende door RTL 4 uitgezonden.
De producent is de ultieme kruiwagen voor Reinout-de-presentator. Verschillende programma’s en shows volgen. Zijn eigen, tweede talkshow Pulse, presenteert hij tot hij Ivo Niehe’s TV Show over mag nemen. “Reinout past bij de TROS. De grootste gemene deler bij de grootste familie van Nederland”, zegt Ruud de Langen. Tegenwoordig regelt hij als strateeg de mediapresence van grote merken. In het verleden ontwikkelde hij, ook samen met Oerlemans, tv-formats.
Als presentator is Oerlemans weinig bijzonders, als ondernemer wel. In 1999 maakt de hyperambiteuze Reinout een uitzonderlijke deal. Hij ontwikkelt onder de vlag van Endemol formats, maar bedingt dat hij de rechten mag behouden. Andere creatieven laten die doorgaans aan het bedrijf waar ze voor werken. Zolang groot succes uitblijft, werkt deze constructie prima. Maar dan snaait Oerlemans, die zijn inspiratie vooral uit tijdschriften haalt, een nieuw format bij elkaar. Hij komt met De Nationale IQ Test. In essentie een bestaande test, maar Oerlemans maakt er een avondvullend programma van. In de studio doen groepen‘domme blondjes’, ‘huisvrouwen’ en ‘academici’ mee. Via internet en telefoon sleept hij de kijker er met de haren bij. Het jonge BNN zendt de quiz in Nederland uit. Internationaal succes hangt in de lucht en dus ontstaan er problemen.
De almachtige John de Mol, na het vertrek van Joop van den Ende in 2000 alleenheerser binnen het concern, probeert het format in Duitsland te verkopen. De Mol biedt het concept aan bij SAT 1, terwijl Oerlemans in onderhandeling is met RTL. Maar niemand dolt Reinout, ook John de Mol niet. Oerlemans is woedend en vindt dat De Mol inbreuk maakt op zijn rechten. Er wordt keihard gevochten om percentages. Oerlemans en De Mol doen naderhand de affaire af als een communicatiefout. Nogal een understatement voor een gebeurtenis met zulke grote gevolgen: Oerlemans stapt op en begint zijn eigen productiemaatschappij Eyeworks.
Bij zijn vertrek neemt Oerlemans naast de rechten van De IQ Test ook Ronald van Wechem en Robert van den Boogaard mee, beiden protegees van Van den Ende en voortaan mededirectieleden bij Eyeworks. Twee weken later wordt een pand op aan de Amsterdamse Valschermkade betrokken en begint de zegetocht die Endemol zeker tientallen procenten marktaandeel zal kosten. Het format van De Nationale IQ Test wordt in 27 landen uitgezonden en staat aan de basis van de internationale expansie van Arnies productiehuis.
Schaamteloze kopie
De Nationale IQ Test werd gevolgd door een keur aan opvoed-, voetbal- en zelfs een eurovisie songfestivaltrivia-test. Allemaal geproduceerd, uiteraard, door Eyeworks. “Hij was ieder moment bezig met het zoeken naar manieren om het net anders te doen, het net iets beter te maken”, meent mediastrateeg Ruud de Langen. Creatief bij televisie is volgens hem juist dat. Het aanpassen van bestaande ideeën. “Heel anders dan in bijvoorbeeld de reclame.”
Ook ‘typisch tachtig’, waarin drie prominenten terugblikken op de mode, muziek en auto’s uit het tijdvak wordt uitgemolken met spin offs die latere of eerdere tijdvakken behandelen. Maar collega-producent Edgar Wurfbain is minder vriendelijk. “Met de real life soaps en het recyclen van bestaande ideeën maken hij en Endemol het voor kleinere producenten die kwaliteit leveren moeilijker. Ze produceren zoveel massa, dat er weinig ruimte is voor echt goede ideeën. Die zijn vaak duurder.” Ook Fons van Westerloo, directeur van RTL Nederland, plaatst een kritische kanttekening bij de Eyeworks-programma’s. “Ik heb het gevoel dat het net iets minder spannend en vernieuwend is.” Die kritiek wordt breed gedeeld. Maar met De Bauers, de real-lifesoap rond de volkszanger, won hij wél de De Gouden Televizier-Ring, een publieksprijs voor het beste programma.
Echt origineel is het zelden, maar de vraag is of het uitmaakt. “Het is een deel van de kunst”, zegt Wurfbain. “Het combineren van verschillende bestaande programmaonderdelen tot iets anders, dat in ieder geval genoeg afwijkt van het origineel, zodat het voor de rechter niet als jatwerk geldt. Daarbij zit je soms op het randje, soms er net overheen.” Het laatste relletje waarin Oerlemans was verwikkeld gaat over de rip off van kijkcijferhit Boer zoekt Vrouw. Voor de TROS maakt hij Schoondochter Gezocht. Een schaamteloze kopie? “In essentie wel, maar er is pas sprake van jatwerk als de rechter dat zegt”, zegt De Langen. Volgens hem zit de televisie vast in een verstikkend conservatisme. “Programmadirecteuren zeggen niet: ‘doe me een nieuw fris idee’. Die willen een succes en noemen dan het voorbeeldprogramma, bijvoorbeeld Boer zoekt Vrouw.” “Zeker voor een kleine producent is het bijna onmogelijk je format tegen de grote jongens te beschermen”, voegt Wurfbain daar aan toe. “Via de rechter je gelijk halen is heel moeilijk en ongelofelijk duur. Maar iedereen is van elkaar afhankelijk in die wereld. Ze moeten met elkaar verder.”
Feestjes die ertoe doen
Soms kan de agressieve marktbenadering te ver doorschieten. Met het programma Starstrippers bijvoorbeeld. Deze Idols voor mannelijke stripteasedansers verdween al na één seizoen weer van de buis. Niet omdat de kijkcijfers slecht waren, maar omdat de Australische bedenkers van het format de rechter inschakelden. Onder dreiging hiervan besloot Eyeworks het internationaal succesvolle format aan de rechthebbenden te laten.
Ook Fons van Westerloo staat op scherp. “Oerlemans is inderdaad een geweldige verkoper. Dat is zijn kracht én zijn zwakte. Van iemand met wie je zaken doet, verwacht je ook dat die betrokken is bij de productie. Maar Oerlemans verkoopt en lijkt dan zijn handen ervan af te trekken.” Van Westerloo zegt dat hij én John de Mol die mening delen. “De nazorg laat te wensen over.” De ceo van RTL Nederland heeft nog één jaar een contract met Endemol. “Daarover ben ik zeer tevreden”, maar hij lijkt Eyeworks op scherp te willen zetten. “Dan gaan we opnieuw kijken bij wie we onze 60 à 70 miljoen euro gaan uitgeven.”
Maar Oerlemans is óók hard voor zichzelf. Berucht is de anekdote van de Idols-finale. Eén dag eerder verloor zijn vriendin Daniëlle Overgaag hun ongeboren kind. De bladen smulden ervan, want hij presenteerde ‘gewoon’ het programma. Voor Oerlemans was doorgaan met werken de aangewezen manier om met het verlies om te gaan, maar het tekent ook zijn geldingsdrang en zijn vermogen om zich te focussen. Zijn vrouw moest vaker slikken als hij de ruimte nam om zich te storten op zijn werk. Toen zij na een ski-ongeluk met een gebroken scheenbeen in een Zwitsers ziekenhuis lag, zat hij in het vliegtuig om de productie van een Giro 555 evenement op zich te nemen.
Ook aan het uitmelken van formats zijn grenzen, zo merkte Oerlemans bij het opzetten van zijn eigen glossy magazine. Dat werd geen Reinout, net als het succesvolle Linda (van Linda de Mol), maar een papieren versie van Pulse. Gasten uit het televisieprogramma werden nogmaals opgevoerd en de sterren uit de Eyeworks-stal schitterden in de kolommen. Op 2 augustus 2005 verscheen het laatste nummer. Zowel lezers als adverteerders vonden de bladformule te dun om hun geld aan uit te geven. “Het was overexposure van het product Reinout”, zegt Wurfbain. Als soapie-in-business beseft hij terdege hoe belangrijk het onderhouden van een netwerk binnen de televisiewereld is. “Je probeert toch regelmatig je gezicht te laten zien op de feestjes ‘die er toe doen’. Maar twee of drie pagina’s met foto’s uit je eigen privé-leven, dat heeft hij toch niet nodig?” Met de papieren Pulse reikte Oerlemans net even te ver.
Echt nieuwe ideeën zijn sowieso lastig. Met Beau van Erven Dorens, een vriend die Oerlemans nog van de hockeyvelden kent, produceerde hij het ook alweer verdwenen NSE voor Talpa. Een geflopt samenraapsel van nieuws, sport en entertainment. “Mensen willen geen informatie op Talpa”, analyseerde Ivo Niehe.
Het zijn kleine missers van de boy wonder van de Nederlandse televisie. Voorlopig blijft hij vooral winnen. Oerlemans nam WK Voetbalproducties over, nadat Kees Jansma, de oud-chef van Studio Sport en huidig perschef van het Nederlands Elftal bekend maakte zijn onderneming te verkopen. Voor een onbekend, maar zeker niet misselijk bedrag, kocht hij zich in. Een enorm zakelijk risico, maar in één klap was daar de expertise om sportevenementen te produceren. Oerlemans won de pitch en deed concurrent Endemol opnieuw pijn. En ook zijn inkomsten blijven maar stijgen. Het privé-vermogen van Oerlemans wordt geschat op 45 miljoen euro. En als de voortekenen niet bedriegen, wordt dat nog veel meer. Oerlemans bereidt zich voor op de verkoop van Eyeworks.
Voor Oerlemans is de cirkel in steeds meer opzichten rond en wordt het tijd voor de volgende sprong. Opnieuw krijgt hij daarbij de hulp van Joop van den Ende, lange tijd een van de weinigen die het al in Reinout zag. Via Van den Ende & Deitmers, een venture capital fonds dat hij samen met oud Endemol directielid Hubert Deitmers is begonnen, neemt hij een belang van 30 procent in Eyeworks. Voor een onbekend, maar ongetwijfeld substantieel bedrag. De oorlogskas van Van den Ende & Deitmers bedraagt 150 miljoen euro. De kapitaalinjectie moet het snelle expansietempo van Eyeworks bestendigen. “Met dat geld koopt Oerlemans omzet”, zegt van Westerloo, en na enig nadenken “Misschien zitten er ook wel een paar exploiteerbare formats bij”.
Wie nog twijfelt aan de beursplannen van Oerlemans, moet eens goed kijken naar zijn personeelsbeleid. Sinds april kent Eyeworks een vierde directielid: de van Versatel afkomstige cfo Mark Lazar. Het 32 jarige Amerikaanse wonderkind wilde wat anders nu Versatel door Tele2 is ingelijfd. Natuurlijk is Eyeworks een snel groeiend internationaal opererende producent. Maar de geschatte 120 miljoen euro omzet valt in het niet bij Versatels 681,3 miljoen euro in 2005. Oerlemans wil nog één groeispurt maken. Met Lazar heeft hij al een cfo met beurservaring in huis. Het voorbeeld van Joop en John, een imperium bouwen, dat verkopen en miljardair worden, is het waard om, met de juiste twist, te plagiëren.
1989-1995 Goede Tijden, Slechte Tijden
Reinout Oerlemans speelde zes jaar lang Arnie in GTST, de eerste Nederlandse soap. “De castingdirecteur moet een off day hebben gehad, toen hij mij koos”, zei Oerlemans naderhand.
1995 Heartbreak Hotel
Joop van den Ende ziet in Oerlemans meer dan een soapie en helpt hem aan zijn eigen talkshow: Heartbreak Hotel. Geen omroep wilde het uitzenden, maar Van den Ende betaalde – heel uitzonderlijk – de productiekosten zelf en zette RTL onder druk het toch in het schema op te nemen.
2001 Eyeworks
Oerlemans ontdekt bij Endemol zijn ware roeping als entrepreneur. In 2001 verlaat hij Endemol en begint voor zichzelf, na een conflict met John de Mol over de buitenlandse rechten van de tv-hit De Nationale IQ Test. Endemol verliest tientallen procenten marktaandeel aan Eyeworks.
2004 Televizier Ring
Real-life soap De Bauers krijgt De Gouden Televizier-Ring, de publieksprijs voor beste tv-programma. Oerlemans krijgt zelden waardering voor de inhoud van zijn programma’s. Het zijn volgens critici vaak gekopieerde ideeën.
2006 Oerlemans en Van den Ende
Joop van den Ende blijft belangrijk voor Oerlemans’ loopbaan. Met zijn investeringsfonds Van den Ende & Deitmers heeft hij een belang van 30 procent genomen in Eyeworks. Met de kapitaalinjectie kan Eyeworks nog sneller groeien. Ook een beursgang is een zeer reële optie.
2006 Reinout en Daniëlle
Reinout Oerlemans woont samen met oud-wielrenster en tv-presentatrice Daniëlle Overgaag (33). Ze hebben samen drie kinderen.
