Ben Tiggelaar: waarom verander je?

Door: Redactie MT/Sprout

Geschreven door:
Redactie MT/Sprout

13 november 2015 13-11-2015 3,5 minuten

Dit is een voorpublicatie uit het boek ‘Dit is het mooiste ooit’

Het is juli 2012 en ons gezin verhuist voor een jaar naar Boston. Man, vrouw, vier dochters, een hond en een kat. Mijn vrouw en ik en onze drie oudste dochters hebben er zin in. Het lijkt ons geweldig. Een jaar in een ander land, een andere cultuur, een andere taal. Werken, studeren, schrijven.

Bernice is onze jongste dochter. Ze is net zeven geworden. Zij kan het allemaal nog niet zo goed overzien. We hebben haar verteld dat het een lange vakantie gaat worden. Zó lang dat ze ook naar school zal gaan. Dat vindt ze geen vreemde gedachte. Eigenlijk wel logisch.

Engels

Wat ons een beetje zorgen baart is dat ze geen Engels spreekt. Geen woord. Maar, zo verzekeren mensen ons, dat pikt ze vanzelf op. Spelenderwijs. Vooral op die leeftijd zal dat nauwelijks moeite kosten.

De eerste weken in de VS voelen voor Bernice als een leuke vakantie. We brengen veel tijd samen door en af en toe oefenen we wat Engelse woorden en zinnetjes: ‘Have no fear! said the cat.’ Ter voorbereiding op haar eerste schooldag.

Ervaringsdeskundigen

Maar wanneer die aanbreekt valt het allemaal behoorlijk tegen. Bernice verstaat helemaal niemand. En niemand verstaat haar. Weer zijn er allerlei ervaringsdeskundigen die ons verzekeren dat het goed gaat komen: let maar op, als het Kerst is spreekt ze beter Engels dan jullie. Helemaal vanzelf.

Een week gaat voorbij. En er gaat helemaal niets vanzelf. Bernice is enorm gemotiveerd, zo ontdekken we. Enorm gemotiveerd om vooral geen Engels te leren. ‘Ik ga geen Engels leren. Laat hun maar Nederlands leren. Ik wil geen Engels leren. We gaan bovendien heel snel alweer terug.’ Reactance heet dat in de psychologische literatuur. Altijd interessant om zoiets in het echt te zien. Maar ik vond het boek leuker.

Urgentie

In dezelfde periode ben ik bezig om een interview voor te bereiden met John Kotter, hoogleraar aan de Harvard Business School. Kotter is een vermaard specialist op het gebied van change management. Ik heb hem ooit eerder gesproken, tijdens een seminar, en vroeg hem toen wat het grootste probleem aan verandering is bij leidinggeven. Volgens Kotter zit de bottleneck meteen aan het begin. Mensen ervaren vaak te weinig urgentie om hun gedrag te veranderen. Managers voelen vaak te laat de noodzaak om echt leiding te gaan geven aan verandering, zegt Kotter. En medewerkers voelen daardoor niet hoe dringend het is om mee te werken.

Leiderschap

Door de toenemende problemen van Bernice realiseer ik me dat er ook in ons gezin enig leiderschap wordt verwacht. Dus pakken mijn vrouw en ik de handboeken erbij en doen we twee dingen. We leggen Bernice uit dat onze vakantie in de VS, waarin ze ook naar school moet, veel langer gaat duren dan ze tot nu toe heeft gedacht. En dat ze hoe dan ook, linksom of rechtsom, Engels zal moeten leren. En we maken samen met haar op de computer een prachtig scoreblad dat we op de zijkant van de koelkast plakken. Elke dag naar school levert een sticker op. Vijf stickers leveren een kleine beloning op. Simpel, haalbaar en motiverend in de juiste richting.

De week erna wordt het iets moeilijker. Ze moet in ruil voor de sticker elke dag een kort Engels zinnetje leren en uitspreken tegen haar onderwijzeres.

Shaping

De week erop worden de zinnetjes iets langer. Shaping heet dat in de psychologie. En het werkt. Met veel hulp van haar lerares, haar klas en een beetje van ons leert Bernice zich in de weken erop verstaanbaar te maken en begrijpt ze steeds meer.

Ik begin me intussen ook te realiseren hoe ‘vanzelf’ veranderen werkt. De eerste twee weken ploeteren waren niet voor niets. Ze leverden ons en Bernice het doorslaggevende gevoel van noodzaak en onvermijdelijkheid op. Helemaal vanzelf.

Verandering

‘Please stand for the British national anthem. Please stand for the British national anthem.’ Het is midden september en Bernice oefent. Komende vrijdag moet ze bij de assembly van de Britse internationale school in Boston de aanwezige leerlingen en ouders vragen om op te staan voor het volkslied. Drie weken geleden was dit nog ondenkbaar. Maar er is iets veranderd. Gelukkig.

‘Please stand for the British national anthem.’ Die vrijdag zijn mijn vrouw en ik de eersten die staan.

Dit artikel is een voorpublicatie uit het boek Dit is het mooiste ooit – Nederland in ideeën 2016. Het is de tweede editie uit een reeks, waarin denkers hun waardevolste inzichten delen. Ze geven antwoord op de vraag: Welk inzicht uit je vakgebied kan anderen helpen in het dagelijks leven? Dit wil je weten verscheen op 12 november bij Maven Publishing.