Geen producten in je winkelwagen.
‘Ik wil met minimaal een miljoen in mijn kontzak vertrekken’
Voordat Thomas Hess aan het einde van de middag zijn oprijlaan opdraait, drukt hij twee keer op de claxon van zijn witte Hyundai-stationwagen. In luttele seconden zwaait de stalen poortdeur open. De tuinman weet dat zijn baas rond deze tijd thuis komt en houdt zich paraat. “Thank you Gilbert,” zegt Hess (42) door zijn open raampje, en stuurt zijn auto over het grind langs groen en palmbomen naar zijn weidse bungalow.
Aan de achterzijde ligt een bescheiden zwembad, binnen bereiden twee dames in de keuken gebakken banaan, werkt de klusjesman aan een nieuwe kast en ligt de nanny met de kleine kinderen van Hess op de grond voor een groot wit scherm de dvd van Jungle Book te kijken. Hess trekt een biertje open en zakt onderuit op de bank. “Welkom in Afrika,” zegt hij met een grijns. “Welkom in het goede leven.”
Vier jaar geleden streek Hess samen met zijn Canadese vrouw Liza neer in Tema, de belangrijkste havenstad van Ghana, een half uurtje rijden van hoofdstad Accra. Een ruim half jaar ervoor hadden ze in Nederland een tv-item gezien over Explainer DC, een Nederlands webdesignbedrijf dat zijn geluk zocht in het West-Afrikaanse Ghana.
Dat wilde het stel, toen nog zonder kinderen, ook wel. Beiden hadden in de directie gezeten van een Amsterdams bedrijf dat onder meer management games ontwikkelde, beiden hadden een geschiedenis in Afrika, en beiden waren Nederland zat. Ze stuurden een e-mail naar Explainer DC: konden zij geen vestiging opzetten in Oeganda, het land waarin Liza was geboren? Helaas, in Ghana waren de zaken nog lang niet op orde. Explainer DC wilde zich voorlopig niet in een volgend Afrikaans avontuur storten. Een half jaar later bleken de aanloopproblemen evenwel zo groot, dat Explainer DC Hess verzocht het management in Ghana over te nemen. Daar hoefden hij en zijn vrouw niet lang over na te denken. Ze zetten direct hun huis in Naarden te koop en verscheepten al hun bezittingen naar Ghana – op hun spaarrekening na.
Gedateerde beeldschermen
“Ja, dat was een groot risico,” zegt Hess, die Econometrie studeerde in Tilburg, daarna management-consultant was en later als regiodirecteur West-Afrika van SOS-Kinderdorpen jarenlang in Ghana woonde. “Maar ik heb er geen moment spijt van gehad.” Na een jaar – Explainer DC in Nederland was opgegaan in Newconomy van Maurice de Hond – namen Hess en zijn vrouw het bedrijf in Ghana over. “Het had toen een waterhoofd. Er werkten vier managers en maar twee websitebouwers.” Hess gooide het roer om. “Er gingen mensen uit en Liza en ik deden vanaf dat moment alles zelf: van telefoon opnemen tot administratie. Alle andere medewerkers maakten websites.”
Toeval of niet: vanaf dat moment kwamen de grote opdrachten binnen. In 2003 verviervoudigde de omzet. Het jaar daarop verdubbelde dat weer. Vorig jaar steeg de omzet opnieuw met 30 procent. En voor 2006 voorziet Hess een verdubbeling. De opbrengsten van Explainer DC komen daarmee uit op een half miljoen dollar, de valuta waarin in Ghana veelal wordt gerekend. “Wij zijn veruit het grootste bedrijf in onze branche in Ghana,” zegt Hess. “We maken niet alleen websites, we doen ook grootschaliger internetprojecten.”
Zo werkt Explainer DC nu aan een online reserveringssysteem voor de Nigeriaanse luchtvaartmaatschappij Arik Air en zet het de collectie van een Noors museum online. Maar bovenal werkt Hess voor de Ghanese markt. Het mag vijf banken, enkele grote hotels, een supermarktketen en het mobiele telefoonbedrijf Ghana Telecom tot zijn klanten rekenen. Het kantoor van Explainer DC is gelegen in Labone, een rustige wijk even buiten het centrum van Accra. Dit is Afrika, met open goten, oude taxi”s en stalletjes langs de weg. Maar soms lijkt het hier Florida: net zo tropisch, en met keurige asfaltwegen, fraaie panden en ruisende palmbomen.
Ook het onderkomen van Explainer DC zou zo in de VS kunnen staan. Ware het niet dat de witte verf zozeer afbladdert dat her en der de stenen zichtbaar worden. “Drie jaar geleden hebben we het nog helemaal laten beschilderen,” zegt Hess. “Ergens anders zou het er dan nog keurig uitzien.” Aan de kust van Ghana niet. Zeelucht, tropische zon, regen en de harmattan (de droge stofwind vanuit de Sahara) teisteren hier het onroerend goed. Het interieur wijkt nauwelijks af van een eigentijds kantoor in Nederland. Of het moeten de gedateerde beeldschermen zijn waaraan de medewerkers boven zitten te werken.
Nieuwe auto’s en snelwegen
“We hebben de laatste Dell-machines,” zegt Hess. “Veel spullen koop ik op internet via Ebay. Maar als je in Ghana zit, wordt het al snel 30 procent duurder. Alles moet verscheept worden.” Bovendien is in Ghana een UPS vereist, een apparaat dat de onberekenbare stroomvoorziening stabiliseert en dat een accu in zich draagt voor als de electriciteit uitvalt. Hess heeft voor zijn bedrijf daarom ook een prijzige generator aangeschaft, die op diesel loopt.
Achterstand in techniek, het is één van de grootste drempels waar Explainer DC dagelijks op stuit. Zo bestaan er in Ghana wel adsl-verbindingen, maar die zijn duur, vallen te vaak en te lang uit en zijn nauwelijks sneller dan een inbellijntje. Hess heeft daarom een schotel aangeschaft die hem via de ether toegang geeft tot internet. Kosten: 650 dollar per maand. In Nederlandse verhoudingen: een paar duizend euro. En ook deze verbinding is niet sneller dan een ouderwetse telefoonlijn. “Alleen al vanwege de research die we moeten doen, ligt onze productiviteit daarmee een stuk lager dan in Nederland,” zegt Hess. “Maar concurrenten hebben daar ook last van.”
Voor de websites van Ghanese klanten maakt Explainer DC geen flash-toepassingen of animaties. Alle circa 1 miljoen internetgebruikers in Ghana (een land met 20 miljoen inwoners) kampen immers met een trage verbinding. “We lopen hier een jaar of zeven, acht achter op de VS of Europa.” De achterstand wordt evenwel in rap tempo ingelopen. De economie groeide in Ghana de afgelopen driekwart jaar met 6 procent en alleen al op straat in Accra zijn de ontwikkelingen goed waar te nemen: nieuwe auto’s rijden op nieuwe asfaltwegen, hotels en winkels schieten uit de grond, en internetcafé”s zijn er zo gewoon geworden als de food stalls langs de weg. Waar de vaste telefoon voorheen in de meeste huizen ontbrak, heeft ogenschijnlijk elke Ghanees nu een mobiele telefoon. “Op sommige gebieden slaan we hier een fase over,” zegt Hess. “Je kan zeggen dat het westen kampt met de wet van remmende voorsprong.” In delen van Ghana ligt al een glasvezelnet, al wordt het nog nauwelijks gebruikt.
Minder flexibel dan de techniek is de cultuur. Zo zijn Ghanezen wel loyaal, maar meer naar de familie of kerk dan naar de werkgever (zie ook kader Loyaal naar de Familie). Vorig jaar groeide het totale aantal werknemers van Explainer (inclusief bewaker, een chauffeur die de post rondbrengt en een schoonmaakster) van zeventien naar twintig. Drie man erbij dus, maar in het zelfde jaar namen Hess en zijn vrouw achttien man aan. Aan geschoolde mensen geen gebrek. “Maar het is erg moeilijk om loyale werknemers te vinden,” zegt Hess. Ook het maken van afspraken werkt hier anders. Hess: “Als je belt hoor je de ander denken: “Vandaag… nee, dat lukt niet meer. Dan dus morgen.” Een afspraak twee weken vooruit plannen is uitzonderlijk. En als je het doet, moet je op de dag zelf nog even bellen of het wel doorgaat.” Wat mogelijk ook een rol speelt bij het grote verloop onder het Explainer-personeel is de mate van bemoeienis van Hess, en normaal gesproken ook van zijn vrouw, die dezer maanden met zwangerschapsverlof is. “Wij trekken stevig aan de touwtjes. Dat zijn mensen hier niet gewend.”
Jupiter Nyamadi (30) beaamt dat. Hij is met vijf jaar dienstverband de senioor in de kamer van de webontwikkelaars en daarom wijzen zijn collega”s eensgezind hem aan om het woord te voeren, zo gaat dat in Ghana. “Bij dit bedrijf gelden strikte regels,” zegt Nyamadi, die met 1.100 dollar bruto per maand een stevig salaris verdient. “Als je de deadline niet haalt, moet je dat van tevoren al aangeven.” Collega’s zijn er trots op bij het grootste bedrijf in de markt te werken, zegt Nyamadi. Maar dat schept ook hoge verwachtingen. Bij de klant, en bij de directie. “Als je daar niet aan kan voldoen, ben je geneigd op te stappen.”
Elke ochtend bespreekt Hess met al zijn medewerkers de voortgang van hun werkzaamheden. Zijn micro-management is pure noodzaak, zegt hij. Anders gaat het fout, of duurt het in elk geval veel langer. “Er heerst hier een totale afwezigheid van assertiviteit en zelfstandigheid.” Voorbeeld. Onlangs liet secretaresse Abigail de chauffeur een offerte brengen bij de lokale Mercedes-dealer. Een week later belde de dealer op: ze hadden het stuk nog niet ontvangen. Waarschijnlijk was het intern verdwaald geraakt. Abigail stuurde Hess daarop een mailtje, dat hij bij terugkomst op kantoor las. “Wat heb je geantwoord?” vroeg Hess aan haar. “Niets”, zei ze. “Terwijl zij het stuk had verstuurd en het door de klant ondertekende ontvangstbewijs zelf bewaarde. Dat wist ze uiteraard wel, maar ze speelde het automatisch naar mij door. Het kwam simpelweg niet in haar op zelf antwoord te geven.”
Ghanese Gouden Gids
Tegenover de moeilijkheden, ligt een oceaan van kansen. “Soms heb ik het gevoel dat ik een glazen bol heb staan op mijn bureau: ik weet wat hier over een jaar of vijf gaat gebeuren. Kijk gewoon naar Amerika of Europa. Er bestaat hier nog geen hosting-bedrijf, geen Ilse, geen Marktplaats, geen Startpagina, geen Bol, geen telefoongids op internet, geen cv-bank – helemaal niets.” Hij is van plan die allemaal op te zetten, zoveel mogelijk met partners. De Ghanese Gouden Gids (www.yellowpages.gh) heeft Explainer DC, in samenwerking met de papieren variant, al online gezet. “We hebben al veel banners verkocht. Laatst de grootste: vijf jaar voor 20.000 dollar. Kijk, dan begint het te lopen.” Met een wervingsbedrijf wordt nu gesleuteld aan de Ghanese variant van een cv-bank en ook een hostingbedrijf is in aantocht, momenteel draaien de meeste Ghanese sites nog bij buitenlandse hosts.
“Het mooie is: ik hoef het allemaal niet zelf te bedenken, ik hoef alleen maar na te maken wat ik elders zie. Wat wil je als ondernemer nog meer?” We rijden de stad uit, langs de kapitale villa van de Franse ambassadeur en voorbij een immens fort-in aanbouw van de Amerikaanse ambassade. Op weg naar Ghacem, een cementproducent in de gigantische haven van Tema. Cement is dezer dagen goede business in Ghana. Overal worden huisjes gebouwd, het eerste wat een Ghanees met een beetje geld doet. Explainer DC heeft, ondanks de forse omzetgroei, de afgelopen jaren nog geen stuiver winst gemaakt, zegt Hess, tussen de telefoontjes door. “Sterker, we hebben er al 150.000 euro eigen spaargeld in gestopt. Dat is een vereiste hier; bankleningen bestaan niet. Wij willen investeren in groei, in nieuwe projecten. Daarnaast betalen we hoge salarissen en hebben we nieuwe computers, met legale software. Ik wil, ook in Afrika, een schoon bedrijf hebben, ook al kun je hier niet alles precies volgens de regels doen.”
We rijden langs een billboard van Ghacem. We need you alive to share in our quality product, luidt de “slogan”. “Wie verzint zoiets slechts?” zegt Hess. “En welke klant accepteert dat?” Dat komt mooi uit, want Explainer DC werkt samen met een creatief en een ander uit de branche aan een nieuw reclamebureau. “We hebben nog niet eens een naam, maar drie bedrijven hebben al interesse getoond. Ik ga veel bij potentiële klanten langs en ik merkte dat veel van hen niet weten wat de core identity is van hun producten. Daar is nooit over nagedacht. Ook een gat in de markt.”
Wordt het niet wat veel allemaal? “Ja, dat is mijn zwakte. Ik hou ervan om nieuwe dingen op te zetten. Maar mijn idee is om straks een stuk of tien activiteiten te hebben hier. Er hoeft er maar één een klapper te worden…” Want nu kan het allemaal nog. “Over een paar jaar misschien niet meer. En ik wil uiteindelijk toch graag met minimaal een miljoen euro in mijn kontzak vertrekken.”
Explainer DC Ghana
Webdesigner Explainer DC Ghana komt voort uit het gelijknamige Nederlandse bedrijf, dat vorig jaar opging in the people’s valley. De omzet van Explainer Ghana steeg vorig jaar met 30 procent en verdubbelt dit jaar naar 500.000 dollar. Winst wordt er nog niet gemaakt. Het bedrijf van de Nederlander Thomas Hess telt twintig werknemers.
Loyaal naar de familie
Ghanezen zijn erg loyaal, maar dan vooral naar hun familie, stam of kerk. Maar veel minder naar hun werkgever, vertelt Thomas Hess, directeur van Explainer DC Ghana: “Als iemand belt met de mededeling: je vader is ziek, je moet terugkomen naar je home town, vertrekken ze direct, al hun werk achter latend.” In de IT-sector is het verloop nog groter dan in andere branches. Hess: “Het is nog een cowboy-industrie hier. Elke gast die van zijn tante uit de VS een laptop heeft gekregen kan voor een paar honderd dollar een website in elkaar draaien. En zodra iemand even wat meer kan verdienen, is hij weg.” Laatst vertrok daarom een designer van Hess, van de één op de andere dag, “Nu maakt hij lullige websites als freelancer, terwijl wij net grote opdrachten binnen kregen. Hij verdient misschien wat meer, maar bouwt geen portefeuille op. Dat telde voor hem niet.” Want doorgaans kijkt men in Ghana niet vooruit, is de ervaring van Hess. Om de loyaliteit onder zijn werknemers, maakte hij zijn plan voor aandelenopties. “Het interesseerde niemand ene moer.”
Reageren?
[email protected]
Ghana en Nederland
Af en toe lijkt Ghana, tot 1957 een Britse kolonie, een deel van Nederland te zijn geweest. In Accra rijden busjes rond met de namen er nog op van Goedhart Systeemplafonds of De Bruin Rookartikelen. Ze zijn waarschijnlijk verscheept door in Nederland woonachtige Ghanezen. Alleen al in Amsterdam-Zuidoost, het hart van de Ghanese gemeenschap in Nederland, wonen er duizenden.
Sommige Ghanezen dragen zelf een Nederlandse naam. Van Dijke bijvoorbeeld, of Bartels.
De (handels-)relatie tussen Nederland en Ghana gaat meer dan drie eeuwen terug, toen de Nederlanders naar de toenmalige “Goudkust” voeren om er goud te kopen van de lokale bevolking, en later vooral slaven.
Sinds 2002 bestaat Ghanec, een Nederlands-Ghanese Kamer van Koophandel. Ghanecc is een goede springplank voor Nederlanders die in Ghana willen ondernemen. Ghanecc biedt cursussen aan en kan alle benodigde contacten en informatie verzorgen. Maandelijks is er een borrel in het Golden Tulip Hotel in Accra.
www.ghanecc.com
