Geen producten in de winkelwagen.
Voor wie het gemist heeft: Elon Musk is de man die onlangs in het nieuws kwam met de Hyperloop, een supersnel vervoersmiddel tussen Los Angeles en San Francisco. Nog iets uit zijn koker: een plan voor een vliegtuig dat verticaal opstijgt en volledig elektrisch is. Spannende ideeën, maar Musk doet meer dan proefballonnetjes oplaten. Hij behaalt harde resultaten. In 2002 verdiende hij 180 miljoen dollar met de verkoop van online betaaldienst PayPal. Met beurslieveling Tesla, de maker van luxe elektrische auto’s, heeft hij menig Hollywoodster tot elektrisch rijden weten te verleiden. En het in 2002 opgerichte SpaceX is het eerste commerciële ruimtebedrijf dat het ISS ruimtestation van NASA bevoorraadt. En dan is er nog SolarCity, dat Musk heeft opgezet om burgers aan de zonnepanelen krijgt. Hoe flikt hij dat allemaal?
1. Denk heel groot
In eerste instantie zijn de cijfers niet wereldschokkend. SpaceX verricht momenteel hand- en spandiensten voor NASA, en van de Tesla’s rijden er eind van het jaar misschien pas zo’n 26.000 rond. Maar het doel van Musk reikt veel verder. Met SpaceX wil de ondernemer nog voor hij oud en grijs is de eerste man zijn die voet zet op Mars. Zijn droom: multiplanetair leven mogelijk maken. In zijn visie wordt reizen in de ruimte net zo gewoon als vliegen. En met Tesla en SolarCity wil hij ervoor zorgen dat olie straks niet meer nodig is voor de productie en consumptie van energie.
Musk stelt zich op als de John D. Rockefeller of de Henry Ford van de 21e eeuw en probeert nieuwe technologieën en ontdekkingen naar de massa te brengen. De les: durf bij alles een gewaagd doel voor ogen te hebben. Musk: “Ik ben optimistisch over de toekomst, maar we moeten deze kansen grijpen zolang het nog mogelijk is. Ooit worden we getroffen door grote natuurrampen of door nieuwe oorlogen en doen we misschien weer een stap terug in beschaving.”
2. Denk tegendraads (en luister naar jezelf onder de douche)
Musks plannen zijn op z’n zachtst gezegd opvallend en leiden vaak tot weerstand. Zo was elektrisch rijden min of meer doodverklaard door de auto-industrie omdat het maken van batterijen te duur zou zijn. En critici hielden het niet voor mogelijk dat er een plek in de ruimte zou zijn voor een commercieel bedrijf. “Dergelijke obstakels zijn er juist om overwonnen te worden”, meent Musk.
Zo heeft hij met SpaceX via deels herbruikbare raketten de kosten van lanceringen al flink naar beneden gebracht. Bij Tesla is het hem gelukt om wél een goedkope batterij in elkaar te sleutelen. De les: richt je aandacht op de dingen die anderen niet voor mogelijk achten. Waar krijgt hij zijn ingevingen? Musk: “Ik heb geen vast ritueel. Ik luister vooral ‘s ochtends onder de douche goed naar mijn gedachten.”
3. Specialiseer je juist niet
Musk is niet iemand die een niche opzoekt en expert is op één terrein. De ondernemer – bedrijfskundige èn natuurkundige – houdt zich juist met zeer uiteenlopende dingen bezig en zorgt ervoor dat hij van alles iets af weet. Dat hij als doorgewinterde Silicon Valley-ondernemer aanvankelijk niets van rakettechnologie of auto’s bouwen wist, weerhield hem niet om bedrijven in die sectoren te starten. Het ene moment buigt hij zich over het design van een nieuwe raket, dan weer sleutelt hij een financieel plan in elkaar voor de financiering van zonnepanelen. Probeer dus vooral niet goed te zijn in één ding. Wanneer je bereid bent snel te leren, kun je ook in onbekende markten heel succesvol zijn.
4. Wees bereid alles te verliezen
Iemand die zijn dromen wil realiseren, moet risico’s nemen. Musk gaat daarin heel ver. In 2008 stond Tesla bijna op omvallen en had hij nog steeds geen succesvolle lancering gerealiseerd met SpaceX. Zijn PayPal-miljoenen zaten in projecten en de pot met geld bij zijn andere bedrijven was leeg, niemand wilde investeren in hem. Toch zette hij zijn laatste beetje geld in voor Tesla, waardoor hij het vertrouwen won van nieuwe investeerders. Musk: “Het was voor mij geen issue of ik al mijn geld zou inzetten. Ik kan goed omgaan met het idee om alles te verliezen. Het ergste dat me kan gebeuren is dat ik minder mooi kan wonen, maar dood ga je daar niet van.”
Ook verrichte hij na een mislukte lancering van de Falcon 1 Raket al na een maand een nieuwe lancering. Hoewel de ruimtevaartindustrie hem als waaghals zag, was het de gok waard, de vierde versie van de raket bracht succesvol een satelliet in een baan om de aarde. Dat leverde hem een contract van 1,6 miljard dollar op met NASA, waardoor de toekomst opeens weer rooskleurig werd. Kortom, als je echt grote dingen wilt bereiken, moet je bereid zijn om alles te verliezen.
5. Kijk verder dan je eigen hachje
Een ceo moet beslissingen nemen met een blik die verder reikt dan de drie of vier jaar waarop hij wordt afgerekend. De board of directors en grootste aandeelhouders in een bedrijf moeten de ceo daarin steunen en minder met de korte termijn bezig zijn. Musk: “De ceo moet het vertrouwen hebben dat niet elke mislukking leidt tot ontslag. En dat hij niet aan het werken is voor de bonus van zijn opvolger als hij een verandering doorvoert die pas op de lange termijn effect heeft.”
6. Blijf zelf aan het roer
Dat Musk zijn projecten met eigen geld financiert heeft nog een reden: hij wil de zeggenschap houden. Bij al zijn bedrijven heeft hij een beslissend belang waarmee hij de strategie kan bepalen. Hij beschouwt het als een grove fout dat hij zich bij zijn eerste avonturen – Zip2 en PayPal – in de rol van minderheidsaandeelhouder en ‘toeschouwer’ heeft laten drukken.
Als je venture capital toelaat in een vroeg stadium, gaat het vooral om het zo snel mogelijk realiseren van winst en dan beland je in een positie waarin je niet meer kunt innoveren, merkte hij. Wie een droom heeft, moet niet in een te vroeg stadium belangen weggeven om snel te cashen.
7. Bemoei je wel met details
Musk is een micromanager en een echte ‘product-ceo’. Hoewel hij twee ceo-functies combineert en ook nog eens chairman is bij SolarCity, blijft hij zich bemoeien met de kleine dingen op de werkvloer. Tekenend is dat zijn bureau in de fabriek van Tesla midden op de productievloer staat. Daar laat hij zich de hele dag in supersnelle vergaderingen informeren over hoe alles loopt en grijpt hij waar nodig in. Zo drukte hij zijn zin door voor een bepaald type versnellingsbak – de vorige ceo dreef hij daarmee tot waanzin – en bemoeit hij zich zelfs met het design van de toiletpotten en de kleur verf van de trappen in het gebouw. Waarom hij details belangrijk vindt? Musk: “Muggenziften levert een beter product op. Vaak moet je daarom het onmogelijke van anderen eisen.” Zijn advies: de grote lijnen zijn belangrijk, maar bijt je ook vast in de details.
8. Zoek actief naar negatieve feedback
Van ja-knikkers moet Musk niets hebben. Hij wil snel weten wat er mis is met een product of wat er verbeterd kan worden. Iemand met drie bedrijven en vele vergaderingen per week heeft immers geen tijd te verliezen. Musk: “Ik vraag mensen altijd direct wat ze niet goed vinden. Ook besteed ik altijd meer tijd aan het slechte nieuws dan aan het goede nieuws.” Zijn les: ga actief op zoek naar kritiek. Complimentjes zijn goed voor je ego, maar niet voor je producten; die houding moet je eisen van je team aldus Musk: “Niemand is perfect en iedereen maakt fouten. Maar als iemand een fout niet meldt, maar een probleem laat ontstaan en uit de hand laat lopen, dan is die vrij zeker van ontslag.”
9. Lees héél veel; leer van andere helden
Ook Musk heeft inspiratie nodig. Als tiener las hij zich helemaal suf. Het boek dat hem voor ruimtevaartreizen enthousiast maakte was The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy van Douglas Adams. Je zult hem echter niet zo snel betrappen op zelfhulpboeken van businessgoeroes, hij put liever inspiratie uit de levens van andere grootheden. Mensen als Benjamin Franklin (ondernemer, uitvinder en politicus), Winston Churchill, maar ook ondernemers als Sergey Brin, Larry Page, Steve Jobs en Jeff Bezos zijn een voorbeeld voor hem. Musk: “Ik ben aangetrokken door mensen die heel scherp de grote uitdagingen van hun tijd zien.”
10. Wees niet alleen ondernemer, maar ook wereldverbeteraar
Het overkoepelende thema in alles wat Musk doet is misschien wel dat het leuk is om succes te hebben, maar dat je ook een beetje de wereld moet willen verbeteren. Musk: “Een betere toekomst is het belangrijkste. Als we niet investeren in duurzame energie ontstaat een groot probleem, los van de ecologische schade en zal op termijn de economie instorten door schaarste van olie en aardgas. Als we niet zorgen dat we op meerdere planeten een beschaving inrichten, stellen we ons bloot aan mogelijke natuurrampen en bestaat de kans dat onze beschaving uitsterft.”
De bedrijven van Elon Musk
Elon Musk heeft gouden handen. Dotcom-bedrijf Zip2, zijn eerste avontuur, wist hij voor 305 miljoen dollar te verkopen aan Compaq. Daarna begon hij X.com, dat na een overname uitgroeide tot online betaaldienst PayPal. Daar was hij een tijdje ceo, maar na verschil van inzicht met andere boardleden belandde hij op een zijspoor. De verkoop aan eBay voor 1,5 miljard dollar in 2002 verschafte Musk – met 11,7 procent de grootste aandeelhouder – wel de vrijheid om zijn volgende projecten te financieren: ruimtevaartbedrijf SpaceX, elektrische-autobouwer Tesla Motors en zonnepanelengigant Solar City.
Musk als persoon (1971)
Musk is twee keer getrouwd, heeft vijf kinderen en woont in Los Angeles. Als oudste in een gezin van vijf werd hij geboren in Pretoria, Zuid-Afrika. Zijn ouders scheidden toen hij jong was. Als puber leerde hij zichzelf programmeren en ontwikkelde hij computerspel Blaster, dat hij aan een computerblad wist te verkopen. Ook poogde hij een Arcadespellenhal op te zetten naast zijn middelbare school. Op 17-jarige leeftijd vertrok hij met zijn jongere broer Kimbal naar Canada waar hij twee jaar in Ontario studeerde en vervolgens aan de Universiteit van Pennsylvania bachelortitels in bedrijfs- en natuurkunde haalde.
In 1995 zou hij aan Stanford een PhD gaan doen in toegepaste natuurkunde, met als specialisatie energieleer, maar hij besloot toch ondernemer te worden. Volgens businessblad Forbes is hij inmiddels goed voor een vermogen van 6,7 miljard dollar. Zijn leven spreekt ook tot de verbeelding van Hollywood. Regisseur John Favreau baseerde uitvinder annex playboy Tony Stark in Iron Man op zijn goede vriend Elon Musk.
