Zo bepaal je of jouw samenwerking een franchise is

Er is namelijk franchisewetgeving in de maak die als doel heeft om de verhouding tussen franchisegevers en franchisenemers gelijkwaardiger te maken en om franchisenemers beter te beschermen. De beoogd nieuwe wetgeving vraagt om aanpassing van zowel franchisegevers als franchisenemers.

Het gaat om aanpassingen in de manier van onderhandelen, in het contracteren zelf en in de onderlinge communicatie. Wanneer wordt een samenwerking betiteld als franchise en wanneer is het dat niet?

Officieel is een franchise: een handelsmethode voor de afzet van goederen of diensten gebaseerd op een hechte en voortdurende samenwerking tussen juridisch en financieel zelfstandige en onafhankelijke ondernemingen.

Herkenbare formule

Kenmerkend voor franchise is het gebruik van een herkenbare formule. De franchisegever verleent het recht aan franchisenemers om een bedrijf te exploiteren volgens een door de franchisegever bedachte en geteste formule. De franchisenemers hebben de plicht om hun onderneming volgens die formule te exploiteren. Het is franchisenemers niet toegestaan om van het centraal gestuurde concept af te wijken, terwijl het de franchisegever juist vrijstaat om veranderingen in het concept door te voeren.

Voor de buitenwereld lijkt een filiaal op een franchisevestiging. De ondernemingen zien er hetzelfde uit, werken op eenzelfde manier en bieden hetzelfde assortiment aan. De klant ziet geen verschil. Toch is dat er wel. De eigen vestiging is eigendom van het moederbedrijf en de filiaalhouder is in dienst, terwijl de franchisevestiging in handen is van een zelfstandig ondernemer. Die laatste handelt voor eigen rekening en risico.

Ook de samenwerking met een licentienemer, agent of distributeur kunnen lijken op een franchise. Zij zijn het echter niet.

Wat zegt het voorstel voor de Wet Franchise?

Het voorstel voor de Wet Franchise zegt dat bij franchise sprake is van een uniforme formule die in ieder geval omvat (1) een handelsmerk, handelsnaam, model of huisstijl en (2) knowhow.

1. Merk

Een franchise bestaat dus in ieder geval uit (een combinatie van) merken, tekeningen, vormgevingen of uitvindingen met betrekking tot technische processen of producten. Het gaat om uitingen die veelal in aanmerking komen voor bescherming door middel van een intellectueel of industrieel eigendomsrecht. Meestal is daarnaast sprake van een specifieke huisstijl, kenbaar door een bepaald kleurgebruik en een bepaald font voor teksten.

2. Knowhow

Daarnaast moet voor een franchise sprake zijn van informatie (kennis) die voortvloeit uit de ervaring van de franchisegever en door hem uitgevoerde onderzoeken. Deze kennis moet geheim, wezenlijk en geïdentificeerd zijn. Dit wil zeggen dat de kennis:

• Niet algemeen bekend of gemakkelijk verkrijgbaar is;
• Belangrijk en nuttig is voor de exploitatie van de franchiseonderneming;
• Volledig is beschreven.

Valt een commerciële samenwerking onder de definitie van franchise, dan is de aankomende wetgeving van toepassing. Ook als de samenwerkingspartners helemaal niet over een franchiseovereenkomst praten, maar bijvoorbeeld over een licentieovereenkomst, partnerovereenkomst of dealerovereenkomst. De eisen die gesteld worden aan met name franchisegevers zijn dan gewoon van toepassing.

Contractsvrijheid

Als een samenwerking daarentegen niet te betitelen is als franchise, dan mogen de samenwerkende partners de invulling van hun commerciële en strategische samenwerking helemaal zelf bepalen. Er is sprake van contractsvrijheid met hooguit de grenzen van het onbetamelijke.

Het loont daarom de moeite om goed na te denken over wat je met een samenwerking beoogt, hoe je wilt gaan samenwerken en wat je in gebruikt wilt geven aan een ander. Ben je in het bezit van een merknaam of formule die je aan anderen in gebruik wil geven, dan zou er sprake kunnen zijn van franchise. De samenwerking zou echter ook zomaar buiten de definitie van franchise kunnen vallen, bijvoorbeeld omdat er geen geheime, wezenlijke en geïdentificeerde kennis wordt overgedragen.

Let wel: het is niet zozeer relevant hoe de samenwerking genoemd wordt. Als de feitelijke manier van werken tussen de samenwerkingspartners onder de definitie van een franchiseformule valt, dan is de aanstaande wetgeving van toepassing.