Geen producten in de winkelwagen.
De muren in zijn kantoor zijn kaal, op een lange strook met tekeningen van zijn zoontje na, op kinderhoogte. Zijn it-bedrijf Solutions Gallery, met een omzet van 3 miljoen euro en 45 man personeel, heeft vestigingen in Amsterdam Zuid-oost en in Istanbul. Met zijn boek Atilla’s Dutch dream (2006) beschreef Aytekin het nieuwe ondernemerschap tussen twee culturen. Volgens de van oorsprong Turkse ondernemer kan Nederland veel profijt hebben van deze nieuwe generatie multiculturele ondernemers, omdat ze veel meer bewijsdrang en doorzettingsvermogen zouden hebben.
Die beide eigenschappen hebben in ieder geval in de carrière van de ict-ondernemer een rol gespeeld. Eén faillissement maakte hij mee, driemaal begon hij opnieuw een bedrijf. Omdat de banken in alle gevallen weinig of niet toeschietelijk waren, zocht hij zijn financiële hulp in zijn netwerk van familie en vrienden.
I. Een bescheiden begin
“Mijn eerste bedrijf in Turkije begon ik met minimale middelen, met de gedachte: ik ben mijn eigen kapitaal. Ik had een klein beetje spaargeld en een rekening courant. Met mijn vrouw had ik afgesproken dat zij in Nederland zou blijven werken. Zo kon ze mij en haar zus, die mee ging om de pr te doen, financieel ondersteunen.”
Zijn schoonzus en hijzelf krijgen gratis onderdak op een zolderkamertje van een ander it-bedrijf. Als de eerste opdrachten komen, schaft Aytekin op afbetaling twee laptops aan. De maand daarna schakelt hij drie werknemers in, die ermee instemmen voorlopig niets te verdienen (‘Ik zei: we gaan groot worden, je kunt meedoen aan deze droom’).
Nu is er ook echte kantoorruimte nodig. Maar noch in Turkije, noch in Nederland lukt het om een bankkrediet te krijgen. Het geld komt wederom van zijn vrouw, die in Nederland een kleine privélening afsluit. Na een aantal maanden doen zich problemen voor met de cashflow. Aytekin besluit dat hij ‘agressief’ wil doorgroeien en stapt naar Baan, zijn oude werkgever.
Hij komt voor een simpele distributielening, maar gaat weg met een investering van vijf miljoen. “Het ging meteen sky-high.” Toch pakt de constructie met Baan ongunstig uit, en in 1999 keert Aytekin platzak terug. “Ik had alleen geld om zes maanden een huis te huren. En ik was te trots om een uitkering aan te vragen.”
II. Een staaltje netwerken
Gelukkig trekt zijn neef zich zijn lot aan. Voor een royaal tarief mag zijn familielid werken in zijn telecombedrijf in Nieuw Vennep, als commercieel directeur. Al snel is Aytekin in staat om een eigen kantoortje te huren, en is hij klaar voor aanvullende opdrachten.
Opnieuw komt er een ‘gouden opportunity’ vanuit het netwerk. Aytekin komt een oude kennis tegen, wiens softwarebedrijf net failliet is gegaan. De ander gunt hem zijn vier medewerkers, inclusief hun lopende opdrachten. “Met als voorwaarde: wees jij later maar goed voor mij.” Nogal wat vrienden steken geld in het bedrijf. Prettig, maar het geeft ook druk: “Ik durfde vijf jaar lang niet op vakantie te gaan, al was het met een ticket van honderd euro met Corendon. Dan zouden ze toch denken: Atilla gaat met mijn geld op vakantie.”
Voor de volgende stap waagt hij toch maar eens een bezoek aan een gewone bank. Met de overgenomen contracten als onderpand, krijgt hij een bescheiden rekening courant, dat hij overigens wel binnen twee maanden moet terugbetalen. Ook zijn vrouw sluit weer een lening af. De zaken gaan goed, en de bank komt steeds meer in beeld als zakenpartner. Dan barst de internetzeepbel, en het bedrijf gaat failliet met een schuld van een miljoen euro.
III. Meegesleurd
De gestrande ondernemer is niet alleen zakelijk failliet, wat meestal het maximale is bij een Besloten Vennootschap, maar ook persoonlijk. “Ik was zo dom geweest om alle bankleningen persoonlijk mee te tekenen.” Drie jaar lang moet Aytekin in de schuldsanering, en heeft de curator zeggenschap over alle uitgaven en inkomsten van het gezin. “Je wordt behandeld als een lijfeigene. Ik ben toen heel diep gegaan. Een faillissement in Nederland gun ik mijn ergste vijand niet. Er wordt hier zo raar mee omgegaan, alsof je besmet bent, of een crimineel. Niemand wil nog iets van je weten.”
Ook zijn relatie lijdt eronder. Door de verwevenheid met het geld van zijn vrouw, wordt haar recruitmentbedrijf meegesleurd in het faillissement. “Ze verweet me, terecht natuurlijk, dat ik ons persoonlijke geluk op het spel had gezet. We bleven op dat moment alleen nog maar bij elkaar omdat scheiden nog erger zou zijn, vooral nu we een zoontje hadden gekregen.”
Weer springt het netwerk bij. Sommige vrienden geven 10.000 euro, met de boodschap ‘we zien verder wel.’ “Ik beschouw hen als familie. Ook al omdat onze generatie Turken vaak geen ooms en tantes hier heeft, en onze ouders niet erg kapitaalkrachtig zijn.” Een andere meevaller is dat zijn advocaat een slimme regeling weet te treffen, waardoor Aytekin niet drie jaar onder curatele blijft. Wel moet hij nog tweeënhalf jaar maandelijkse terugbetalingen doen.
Hoewel zijn vrouw hem dreigt te verlaten als hij opnieuw begint, kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Aytekin heeft zijn leergeld betaald: hij weet nu dat het bedrijf totaal anders in elkaar moet steken. Privé-commitment is uitgesloten, geld van vrienden en bekenden komt er niet meer aan te pas. Dat laatste wordt sowieso moeilijk, want noch bij banken, noch bij kennissen is er nog een stuiver te halen. Alleen zijn neef springt bij, in natura. Hij leent Aytekin ‘gratis’ twee programmeurs, op voorwaarde dat hij in de vestiging in Turkije een aandeel van vijftig procent krijgt. Solutions Gallery gaat van start en wordt een succes.
IV. Tante Agaath geen optie
Terugkijkend zou Aytekin weer geld van familie lenen: hij is er trots op dat hij het steeds zonder banken gerooid heeft. Handig aan dit soort leningen is de flexibiliteit (‘ze weten dat je niet wegloopt’). Een nadeel van geld uit de ‘warme’ hoek is dat de druk om alles netjes terug te betalen, veel groter is. “Ik heb altijd mijn schulden aan familie en bekenden weer terugbetaald.” Daarnaast bleek de grilligheid van de crediteur soms lastig. “Als ze horen dat het niet goed met je gaat, of als ze ineens een mooie boot willen kopen, willen ze op stel en sprong hun geld terug hebben. Ik heb gemerkt dat veel mensen het risico uiteindelijk niet aankunnen. Dat kan het contact stroever maken. Daarom zou ik een volgende keer wel een soort verwachtingsmanagement doen.”
Maar het opschrijven van afspraken ligt hem niet erg. Bij het idee om gebruik te maken van zoiets als een tante Agaath-regeling, moet hij lachen. “Je vraagt onderling toch niet om rente? Over voorwaarden praat ik niet eens. Als iemand bij mij wat leent, zeg ik hooguit: maak het niet te bont. Je doet zo’n lening aan een persoon.”
Nu de zaken zo goed gaan, kloppen er regelmatig familieleden bij aan voor geld. “Bij ons is het heel done om geld te vragen, bijna je recht. Het persoonlijke en zakelijke zijn heel erg verweven. En ook de familiedruk om te helpen, is groot. Als ik niet over de brug kom, belt m’n moeder me.”
Maar van het gevoel gebruikt te worden, houdt Aytekin niet. Familie en vrienden die al te nonchalant om geld komen, geeft hij niks. Vooral als ze om bedragen vragen die niet in verhouding staan tot hun eigen draagkracht. “Ik zie het meteen als mensen ergens serieus over hebben nagedacht, zoals ik vroeger. Soms krijgen ze hun verhaal bijna hun strot niet uit. Dan smelt mijn hart.” (AW)
Wat doe je met vriendelijk geld?
Voordelen
-
Het grootste voordeel is de flexibiliteit waarmee het krediet verstrekt wordt. Paperassen en uitgebreide verantwoordingen zijn vaak niet nodig, want deze lening is gebaseerd op vertrouwen. Daarmee voelt u zich als startende ondernemer ook mentaal gesteund.
-
Wanneer u bij de bank geen kans maakt, is dit een van de weinig manieren om toch aan geld te komen. En de Regeling Durfkapitaal maakt het aantrekkelijk voor alle partijen.
-
De lening kan als zekerheid ingebracht worden bij een bank, die graag ziet dat u zich aan alle kanten verplicht voelt om van uw bedrijf een succes te maken. Geld aannemen van die vervelende oom, die altijd zo neerbuigend doet, of van ouders niet altijd even enthousiast zijn? In sommige gevallen dus toch maar doen.
Nadelen
-
Uw relatie met de betreffende persoon is uw onderpand, en dat is meteen ook het grootste nadeel. Het contact kan verstoord raken als de ander zich wil bemoeien met de bedrijfsvoering of ineens zijn geld terug wil. Of de afspraken nu schriftelijk vastliggen of niet, de ander kan een morele druk op u uitoefenen. Als de zaken mis gaan, kan het een verstoorde relatie betekenen.
Tante Agaath gaat door
Het lenen van geld van familie en vrienden is onverminderd populair. Meestal gaat het om bedragen tot 30.000 euro. Met de regeling Durfkapitaal (beter bekend als Tante Agaath) is het voor de geldverstrekkers fiscaal aantrekkelijker gemaakt om geld uit te lenen. Het gaat hierbij om bedragen tussen de 2.269 en 53.421 euro, die tegen de gangbare wettelijke rente worden uitgeleend. De belastingdienst moet de speciaal opgestelde akte wel goedkeuren. Omdat het een achtergestelde lening is, blijft er bij een faillissement niets over. Dit verlies is overigens ook weer fiscaal aftrekbaar. Als de zaken wel goed gaan, profiteert uw weldoener mee door de belastingvrije rente-opbrengst.
