Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Hoe onderneem je in een omstreden sector?

Altijd maar uitleg geven. Hoe onderneem je in een sector die omstreden is? Sprout sprak met een dronebouwer, een proefdierleverancier en een producent die een fabriek opzette in Bangladesh. 

Zeg op een feestje dat je dierproeven doet, drones bouwt of een fabriek hebt in Azië en je gesprekspartner zal ongetwijfeld de wenkbrauwen optrekken. Die ziet waarschijnlijk levensgevaarlijke, privacy bedreigende drones voor zich, enge experimenten op lieve muisjes en arme Aziaten die zich kapot werken in lagelonenlanden. Toch kan het hier ook om ondernemers gaan die hun vak met hart en ziel, én met een flinke portie verantwoordelijkheidsgevoel uitoefenen. 

Lucas van Oostrum (36) en Robin van Putten (28) van Aerialtronics van maken en verkopen drones. Je kunt de minivliegtuigen voor allerlei doeleinden gebruiken: boeren houden de groei van hun gewassen ermee in de gaten, de politie houdt er overzicht mee over een demonstratie, en hoogspanningskabels zijn er goed mee te inspecteren…
“Wij bouwen de vriendelijke drones; in het nieuws komen de onvriendelijke drones. We moeten altijd uitleggen hoe het in elkaar zit”, vertelt Van Oostrum. Hij legt nog maar eens uit dat zijn vliegtuigjes te licht zijn om zware wapens te dragen, en dus niet geschikt zijn voor militaire doeleinden in pak ‘m beet Afghanistan. Dan de privacykwestie. Mag de politie die drones, uitgerust met camera, wel zomaar over onze achtertuinen laten vliegen? Van Oostrum: “In wezen doen we niet veel anders dan wat helikopters, vliegtuigen en satellieten al jaren doen. Maar ik begrijp wel dat er vragen over zijn.”

Moeilijk controleren

Ook Jan Bartels moet vooroordelen regelmatig nuanceren. Zijn bedrijf Innoser voorziet onderzoekers van muizen om geneesmiddelen op te testen. Kritiek pareert hij met uitleg over de relevante, medische resultaten van de dierproeven. “Ik zie het fundamentele belang van het onderzoek.”


Dit artikel komt uit Sprout Magazine. Abonnement?

 

Natuurlijk is het geen gemakkelijke business. Naar investeerders moet hij soms “wat langer en degelijker zoeken”. Financiers die geld willen steken in dierproeven doen dat dan ook voor langere termijn en onderschrijven het belang van het onderzoek, weet hij. “Dit soort bedrijven is er niet voor het directe gewin. We hebben nu private investeerders met een biomedische achtergrond en we praten met een aantal gezondheidsfondsen.”

Bartels vindt het niet meer dan terecht dat hij wordt aangesproken op zijn verantwoordelijkheid als ondernemer. Hij zegt de gevoeligheden te begrijpen: “Ik wil honderd procent zeker weten dat wat wij doen verantwoord is, en af te wegen tegen menselijk leed.” Toch blijft het een subjectieve kwestie: “Is een experiment ethisch verantwoord?”

Van Oostrum van Aerialtronics is het daarmee eens: “Je moet je kop niet in het zand steken: je bent verantwoordelijk voor wat je verkoopt. Ik ben faliekant tegen wapens onder onze systemen.” Natuurlijk zijn er afspraken gemaakt met de afnemers. Een drone mag niet gebruikt worden voor militaire doeleinden. Hoe controleert Van Oostrum of dat met één van de 220 verkochte systemen niet stiekem tóch gebeurt? “Ik weet nu nog wie mijn klanten zijn. Dat wordt wel moeilijker, we krijgen steeds meer distributeurs. Als je op wereldniveau zaken doet is dat moeilijker te controleren.”

Maatschappelijke hervorming

Is het überhaupt mogelijk om een omstreden product of dienst uit de kwade reuk te halen, het daglicht in? Het moet, zegt Mariette Huijstee van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO). Op een conferentie op het hoofdkantoor van PwC geeft ze een zaal vol ondernemers een lesje in verantwoordelijkheid nemen op het gebied van mensenrechten. Haar punt: je kunt vaak dénken dat je heel verantwoord te werk gaat, maar ken je keten! “Voor je het weet maakt een toeleverancier zich wél schuldig aan schending van de mensenrechten.” En ook als het verderop in de keten fout gaat, moet de Nederlandse ondernemer zich verantwoordelijk voelen, vindt Huijstee.

Minister Ploumen van Handel en Ontwikkelingssamenwerking spreekt ook op de conferentie. Het drama in Bangladesh, waar dit voorjaar bijna 1.200 mensen stierven toen de textielfabriek waar ze werkten, instortte, maakte diepe indruk op haar. “Er is geen blauwdruk hoe om te gaan met dit soort situaties”, zegt ze in haar toespraak. “Maar bedrijven moeten niet wachten op een Europese richtlijn.”

Drones of muizen verkoop je echter niet voor niets, en je brengt ook niet zomaar je productie naar een lagelonenland. Er zit handel in. Hoe ga je om met de verantwoordelijkheid die je jezelf daarmee blijkbaar op de hals haalt? Kun je – terwijl je tóch goed geld verdient – de praktijk veranderen, of tenminste de branche uit de duisternis halen?

Lucas Lammers, eigenaar van LC Packaging, is wat dat betreft een voorbeeldondernemer. LC Packaging laat zijn werknemers maximaal 48 uur in de week werken terwijl dat normaal zestig uur is. Hij kreeg dan ook als een van de weinige ondernemers het SA 8000-certificaat dat tegen het einde van de vorige eeuw in het leven werd geroepen om bedrijven te stimuleren tot maatschappelijk verantwoord ondernemen. De eisen die aan het certificaat worden gesteld zijn ‘pittig’ en worden streng gecontroleerd. Het draait om de arbeidsomstandigheden: kinderarbeid, werkuren, veiligheid, beloning, et cetera. Lammers: “In Nederland kun je zeggen: we betalen altijd minstens het minimumloon. In Bangladesh zegt dat niet zoveel. Wat is het normsalaris dat een gezin nodig heeft om normaal te functioneren?”
Lammers was al van plan om op een ‘normale manier’ zijn bedrijf te runnen, het was niet per se zijn bedoeling om de productiepraktijk in Bangladesh te hervormen. Niettemin brengt hij nu toch onbedoeld maatschappelijke hervormingen teweeg.

Fatsoenlijk salaris 

Als je je productieproces aanpast, gaat het balletje vanzelf de goede kant op rollen, meent ontwerper Bas van Abel. Dat is het geval binnen één fabriek, maar dat geldt ook voor een hele keten. De productie van zijn Fairphone richt zich louter op conflictvrije grondstoffen dat niet wordt gewonnen in mijnen waar rebellen in Congo geld mee verdienen. Immers, met de ­opbrengst van grondstoffen, zoals tin dat verwerkt zit in onze mobieltjes, worden oorlogen gefinancierd. Door te zorgen dat dit niet het geval is, komt er vanzelf controle over de arbeidsomstandigheden, denkt Fairphone.

Jaime de Bourbon, die als diplomaat het project op poten hielp zetten, vertelde bij Pauw en Witteman: “Fairphone doet niet ontwikkelingshulp, maar stimuleert dat mensen zelf verantwoordelijkheid nemen. Nederlandse organisaties hadden alles perfect kunnen regelen, maar uiteindelijk moet de ­samenleving het zelf doen.” Je ziet dat mensen nu zelf aandacht krijgen voor arbeidsomstandigheden en zelf helmen beginnen te kopen voor het werk in de mijnen, vertelt De Bourbon.

Wekelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Komt er in Nederland steeds meer aandacht voor de maatschappelijke factor bij het maken van winst, De Bourbon en Van Abel proberen die maatschappelijke druk ook op bedrijven in Congo te bereiken ondanks de concurrentie tussen ondernemingen. Het is niet de bedoeling om koste wat kost je product aan de man te brengen, maar je moet de concurrent wel voor blijven. “Natuurlijk”, zegt Lammers van LG Packaging. “Uiteindelijk wordt toch naar de prijs gekeken. Die is bij ons niet per se hoger omdat we een fatsoenlijk salaris betalen.” Het is niet de bedoeling om koste wat kost je product aan de man te brengen, maar je moet de concurrent wel voor blijven. “Natuurlijk”, zegt Lammers van LG Packaging. “Uiteindelijk wordt toch naar de prijs gekeken. Die is bij ons niet per se hoger omdat we een fatsoenlijk salaris betalen.”

Omstreden ondernemers zijn zich ervan bewust dat ze een hoop uit te leggen hebben. Dat doen ze niet alleen op verjaardagen. Transparantie lijkt het toverwoord. Zo nodigt Bartels iedereen uit om te komen kijken naar zijn ‘bed and breakfast’ voor proefmuizen. En Van Oostrum van Aerialtronics loopt businessevents af om demonstraties te geven. “Mensen kunnen dan zien wat we maken. Drones maken werk eenvoudiger en veiliger. Daar ligt voor ons de focus.”