Geen producten in de winkelwagen.
Dit is de laatste aflevering uit een serie van vijf publicaties uit ‘Nederland in Ideeën‘, een bundel van uitgeverij Maven waarin rond de 100 denkers hun visie geven op verleden en toekomst van ons land.
Eenvoud
Onze samenleving is veel te complex geworden. Twee weken geleden was ik bij een uitgiftepunt van de voedselbank en vorige week liep ik mee met de afdeling Bijzonder Beheer Hypotheken van een van onze banken. Beide bezoeken liggen als een steen op mijn maag. Ondanks alle goede intenties van de mensen van de voedselbank en de medewerkers van de afdeling Bijzonder Beheer voel ik me plaatsvervangend ellendig voor alle Nederlanders die ik daar zag. Wat doen we elkaar aan? We verwachten van mensen met problemen, dat zij weten wat een ‘beslagvrije voet’, ‘exploot’, ‘middeling’, ‘heffingskorting’ of ‘bronheffing’ inhoudt, welke loketten er zijn en waar de afkortingen WSNP, GKB en CVZ voor staan. Je ziet de wanhopige blik in hun ogen, en voor het eerst schaamde ik me diep voor onze gecompliceerde samenleving.
In hoeverre kun je het mensen aanrekenen dat ze niet reageren als ze de vraag niet begrijpen? Of formulieren verzuimen in te vullen die bol staan van de ingewikkelde zinnen? Iedere Nederlander moet op de hoogte zijn van talloze procedures en regels. Elke afkorting, elk vakjargon moet begrepen worden en iedereen moet moeiteloos de weg kunnen vinden door onze bureaucratie. In plaats van dat er minder regels komen of zaken eenvoudiger worden, lijkt het of de wereld alleen maar ingewikkelder wordt en er steeds meer complexheid bij komt.
Ik zou als overheid eens beginnen om uit te rekenen wat er zou gebeuren als we alle gezinnen met een inkomen tot 30.000 euro per jaar géén belasting meer laten betalen. Niets. 0 procent belasting. Tegelijkertijd zou ik alle toeslagen, regelingen en heffingen opheffen: geen kindgebonden budget meer, geen kinderbijslag, geen zorgtoeslag, geen kinderopvangtoeslag en geen huurtoeslag. Ik ben ervan overtuigd dat het effect op onze begroting neutraal is. Bij veel gezinnen die gebruikmaken van talloze ingewikkelde regelingen en toeslagen, komt minimaal het bedrag dat zij betalen aan belastingen terug via de regelingen. Al deze regelingen kosten een fortuin aan systemen die in stand gehouden moeten worden en aan vele duizenden salarissen van ambtenaren bij de belastingdienst die deze regelingen moeten coördineren en uitvoeren en de verkeerd aangevraagde toeslagen weer moeten terugvorderen.
Al deze bureaucratie maakt het leven nodeloos ingewikkeld voor mensen die toch al moeite hebben om het leven te begrijpen. Laat deze groep Nederlanders hun energie besteden aan het opbouwen van hun leven en niet aan het ontwijken van zaken die ze niet begrijpen. Ik zou van verzekeraars eisen dat zij hun polisvoorwaarden niet meer door juristen laten formuleren, maar gewoon tien bulletpoints op papier zetten waar mensen op moeten letten. Geen ingewikkelde procedures voor simpele zaken.
Mark Twain schreef ooit: ‘I didn’t have time to write a short letter, so I wrote a long one instead.’ Een eenvoudige tekst of instructie schrijven is dan misschien moeilijker dan het afscheiden van een brij van ingewikkelde woorden en complexe begrippen, maar toch moeten we gaan streven naar die eenvoud. Vooral om iedereen weer een kans te geven en mee te laten doen en onze economie weer aan te zwengelen.
We hebben anderhalf miljoen laaggeletterden in Nederland; die moeten we niet willen diskwalificeren voor onze samenleving omdat we volstrekt onbegrijpelijk taalgebruik bezigen. Rapporten die beginnen met de ‘afstemming van het strategisch beleidskompas’ en na honderd pagina’s nietszeggende teksten eindigen met ‘aanzet tot uitwerking beleidskaderstructuren’. Niet doorheen te komen. Meestal begin ik er dan ook niet aan, maar als ik mezelf dwing om er wel doorheen te worstelen, dan besef ik achteraf dat deze honderd pagina’s ook in één alinea eenvoudige tekst samen te vatten zouden zijn. Met wat meer moeite. Dat wel.
In ons land staat de auteur van een ingewikkeld geschreven rapport van meer dan honderd pagina’s in hoger aanzien dan de schrijver van een eenvoudige en voor iedereen begrijpelijke tekst. Dit moeten we omdraaien. Een eenvoudig te begrijpen samenleving creëren is tijdrovender en moeilijker dan een ingewikkelde samenleving in stand houden, dus draai het prestige om. Degene die met de simpele, transparante en eenvoudig te begrijpen teksten en regels komt, moet bejubeld worden.
Het is hard nodig dat wij ons in gaan zetten voor een eenvoudige samenleving, voordat nóg meer Nederlanders afhaken omdat ze niet mee kunnen komen. Ik pleit voor een nieuw ministerie: het ministerie van Eenvoud.
ANNEMARIE VAN GAAL
Ondernemer; investeerder; columnist van o.a. het Financieele Dagblad; auteur van diverse financiële boeken
Dit artikel is met toestemming van uitgever en auteur overgenomen uit:
Nederland in ideeën het eerste boek van een serie waarmee uitgeverij Maven Publishing elk jaar rond de 100 toonaangevende Nederlandse denkers vraagt om kort en krachtig antwoord te geven op één centrale vraag op het raakvlak van wetenschap en maatschappij. De vraag van deze eerste editie: ‘Welk idee, inzicht of innovatie heeft Nederland veranderd – of zal dit in de toekomst gaan doen?’
Lees uit dezelfde bundel:
Ondernemen leren van de natuur
Weggeven is een goed idee
Robotauto maakt grachten vrij
Crowd is keizer
Nederland in ideeën het eerste boek van een serie waarmee uitgeverij Maven Publishing elk jaar rond de 100 toonaangevende Nederlandse denkers vraagt om kort en krachtig antwoord te geven op één centrale vraag op het raakvlak van wetenschap en maatschappij. De vraag van deze eerste editie: ‘Welk idee, inzicht of innovatie heeft Nederland veranderd – of zal dit in de toekomst gaan doen?’
Lees uit dezelfde bundel:
Ondernemen leren van de natuur
Weggeven is een goed idee
Robotauto maakt grachten vrij
Crowd is keizer
