Geen producten in de winkelwagen.
Met de investeerders van Twitter en Skype aan boord waagt de Eindhovense startup Shapeways, die 3D-printing betaalbaar maakt voor consumenten en bedrijven, de overtocht naar New York. Daar moet het huidige verlies van 1,4 miljoen dollar binnen twee jaar zijn omgezet in winst.
De verhuisdozen staan nog niet in de werkkamer van CEO Peter Weijmarshausen, maar lang kan het niet meer duren. Zelf is hij al bezig privé naar New York te verhuizen. Van de vijftien mensen die in de (gedeelde) bedrijfsruimte op het High Tech Campus Eindhoven zitten gaat een deel mee, en een ander deel blijft achter. ‘We willen dichter bij onze grootste markt zitten,’ legt Weijmarshausen uit. ‘We hebben naar de Amerikaanse west- en de oostkust gekeken, maar Manhattan is meer een designstad. Net als Eindhoven trouwens. De Design Academy hier behoort tot de wereldtop.’ Een kantoor in het zuidelijk deel van Manhattan is nog niet gevonden, maar de sollicitaties stromen al binnen.
Hij was in 2007 chief technology officer (CTO) bij Sangine toen Philips Weijmarshausen benaderde met een interessante propositie. Philips Corporate Technologies was een incubatorprogramma voor innovatieve producten en businessmodellen gestart. Een van de onderzoeken wees uit dat consumenten steeds minder tevreden waren over massa-artikelen en producten zouden willen personaliseren. De consument doet online steeds meer aan zelfcreatie, denk aan blogs op websites en aan de filmpjes op YouTube. De grote vraag was: hoe realiseer je zoiets voor fysieke objecten?
Consumenten
Daar hoefde Weijmarshausen niet lang over na te denken. Philips maakte zelf al gebruik van apparaten waarmee je plastic voorwerpen kunt produceren, laag voor laag opgebouwd. Dit soort 3D-printers werd tot voor kort hoofdzakelijk gebruikt om modellen voor prototypes te ontwikkelen, met name in de vliegtuig- en auto-industrie. Weijmarshausen: ‘Deze wereld was voor consumenten onbereikbaar door de hoge tarieven. Je moest al gauw 500 euro neertellen voor een simpel figuurtje. Bij ons betaal je 15 euro en dat wordt nog minder. Die prijs kunnen we realiseren door tegelijkertijd zoveel mogelijk ontwerpen in een type machine te maken. Het is gewoon een volumeverhaal. We verwerken nu al zo’n 10.000 ontwerpen per maand. De machines draaien 24 uur per dag, zeven dagen in de week.’
Om klanten te bereiken werd onder de naam Shapeways een website opgetuigd waar klanten hun eigen 3D ontwerpen kunnen uploaden, of bestaande ontwerpen online kunnen personaliseren. Het idee was om het proces zoveel mogelijk te automatiseren, zodat alleen nog het verpakken en versturen van de ontwerpen met de hand moest worden gedaan. De website moest al bij het uploaden van de bestanden kunnen beoordelen hoeveel een ontwerp kost. ‘Je wilt niet wachten op een offerte,’ zegt Weijmarshausen.
Low-marginprincipe
Volledig automatisch controleert de software of de ontwerpen te printen zijn. ‘We kijken alleen of het wiskundig klopt, zelfs Möbius-vormen zijn te maken, als je de software maar goed instrueert.’ Slechte ontwerpen gaat Shapeways dus niet mooier maken. ‘Je moet Shapeways zien als een gemeenschap waar men elkaar corrigeert of adviseert,’ zegt Weijmarshausen. ‘Daar willen of moeten wij niet tussen gaan zitten.’ Met name het high volume low margin-principe had enige tijd nodig om te beklijven bij de partners die de 3D apparatuur beheren, zegt hij. ‘Wij konden niet meteen hoge volumes bereiken, al was het maar omdat je niet meteen 10.000 bezoekers op je site hebt. Na de eerste grote publiciteit in de zomer van 2008, toen Wired en Tech Crunch over ons ging schrijven, is het pas echt hard gaan lopen.’
Shapeways heeft de dienstverlening sindsdien verder uitgebreid. Je kunt nu ook juwelen in roestvrijstaal en in zilver ontwerpen. De fabrikanten van 3D printers komen nu vaak zelfs met suggesties voor het gebruik van nieuwe materialen. ‘We worden gezien als voorlopers die de techniek verder ontwikkelen,’ zegt Weijmarshausen. Een beetje kunstenaar kan dus dank zij Shapeways zijn atelier inruilen voor een 3D programma. Ook voor kleine bedrijven lijkt Shapeways een uitkomst. Zij kunnen nu voor weinig geld ontwerpen printen en Shapeways gaat ze geen duurder tarief in rekening brengen. Al kan het altijd nog beter. ‘We proberen de levertijd van tien dagen te verkorten,’ aldus Weijmarshausen. ‘Het zou eigenlijk zo moeten zijn dat als je gedurende de week besluit dat je een cadeau voor je vriendin wilt maken, het ontwerp nog voor het weekend bezorgd is.'
Weijmarshausen staat soms zelfs verbaasd over wat er allemaal wordt aangeboden. ‘Iemand ontwerpt onderdelen voor een radiografisch bestuurbare helikopter, natuurlijk zonder de elektronica, en dan blijkt zo'n ding nog te kunnen vliegen ook. We hebben verschillende molentjes die zo ontworpen zijn dat ze ook echt kunnen draaien zodra ze uit de printer rollen, zonder er andere onderdelen aan toe te voegen.' Weer anderen ontwierpen een motorblad voor een ministraalmotor of een nieuw hoofdtandwiel voor een oude C5, het wagentje van de Britse uitvinder Sir Sinclair uit de jaren tachtig. Kort na de lancering van de iPad werden er al zelfgemaakte beschermingshoezen aangeboden, weliswaar niet van stof, want dat kan Shapeways nog niet. Ook hout lukt nog niet. ‘Dat kun je wel met speciale lasersnijtechnieken, maar het resultaat daarvan zijn vaak halffabricaten en geen kant en klare eindproducten.’
Verlies
Aan belangstelling is dus geen gebrek, maar de investeringen zijn nog niet terugverdiend. In 2009 realiseerde Shapeways een omzet van 244.000 euro, maar werd 1,4 miljoen euro verlies geleden. Alleen al om die reden was het noodzakelijk om investeerders aan boord te halen. Het Amerikaanse Union Square Ventures en het Britse Index Ventures (bekend van investeringen in Twitter, Foursquare, Last.fm en Skype) steken nu samen 5 miljoen dollar in de verdere groei van het bedrijf. 'We wilden ons ook onafhankelijker maken van Philips,' zegt Weijmarshausen. 'Dat vonden ze trouwens zelf ook. Philips is nog steeds aandeelhouder, maar hun aandeel is verwaterd.'
Inmiddels dreigt er wel concurrentie. Het Belgische Materialise, al in 1990 begonnen met rapid prototyping, lanceerde dit jaar ook een webdienst: i.materialise. Hier kun je met behulp van SketchUp modellen 3D laten printen. De kosten liggen een stuk hoger dan bij Shapeways: 359 euro. Een gepersonaliseerde frisbee is niet veel goedkoper.
De 3D printers zelf worden ook steeds goedkoper en de eerste modellen voor de consumentenmarkt zijn al gelanceerd door Chinese bedrijven. De voorsprong die Shapeways nu nog heeft gaat dus op den duur verdwijnen. Toch denkt Weijmarshausen dat het zo'n vaart niet zal lopen. ‘Het is niet zo dat 3D printers zomaar met elk materiaal overweg kunnen, de kwaliteit van die huisprinters is bovendien niet erg hoog, voor metaal of zilver heb je printers nodig die voor de consument onbetaalbaar blijven.’
En dus verwacht Weijmarshausen dat Shapeways over vijf jaar nog steeds de plek is om gepersonaliseerde voorwerpen te laten maken. Sterker nog: hij sluit samenwerking met retailpartners niet uit. ‘Ik denk dan eerder aan IKEA dan aan pakweg de Blokker. IKEA doet al aan gepersonaliseerde keukens. Zij begrijpen het concept als geen ander.’
Bekijk ook de hele lijst met 50 Sprout Challengers van 2010:
p>
Elke week het beste van TechBusiness in de mail? Vraag de nieuwsbrief aan.
